Khẩn cấp : Những triệu chứng lâm sàng nhận biết cơ thể bị nhiễm virus Zika và cách phòng tránh cơ bản

bởi Trang Phạm

Một số bệnh nhân nhiễm Zika không có biểu hiện lâm sàng nhưng chuyên gia khuyên bạn cần lưu ý những triệu chứng phổ biến nhất của căn bệnh gây bởi virus này.

Một số bệnh nhân nhiễm Zika không có biểu hiện lâm sàng nhưng chuyên gia khuyên bạn cần lưu ý những triệu chứng phổ biến nhất của căn bệnh gây bởi virus này.

Vậy Virus Zika là gì, đối tượng tấn công và căn bệnh do loại virus này gây nên?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, lý do WHO nhận định Zika là mối quan ngại đối với y tế cộng đồng không phải do tốc độ lây lan của virus mà do các biến chứng nguy hiểm của bệnh này. Cụ thể là gây teo não và hội chứng Guillain-Barré, một loại rối loạn hệ thống miễn dịch tác động đến thần kinh gây ra hiện tượng yếu cơ ở tay và chân cho trẻ sơ sinh (bệnh đầu nhỏ).

Bệnh đầu nhỏ đặc trưng bởi phần đầu nhỏ bất thường do não phát triển lệch lạc hoặc ngừng phát triển. Dấu hiệu của bệnh có thể xuất hiện khi thai nhi vẫn còn trong bụng mẹ hoặc sau khi trẻ ra đời được vài năm.

Hình minh hoạ: Trẻ bị mắc chứng đầu nhỏ (hình trái) và trẻ bình thường (hình phải)

Virus Zika bị cho là nguyên nhân dẫn đến bệnh đầu nhỏ (được phát hiện đầu tiên từ khỉ Rhesus vào năm 1947 tại Uganda và vào năm 1948 phát hiện trên muỗi Aedes). Theo Independent, giới chức địa phương tin rằng virus Zika được truyền bởi muỗi vằn là nguyên nhân gây ra dị tật. 

Hình minh hoạ : Muỗi Aedes

Mức độ nguy hiểm của bệnh đầu nhỏ thay đổi tùy theo từng trường hợp. Thông thường trẻ sẽ bị chậm phát triển nhận thức, vận động và kỹ năng nói chuyện. Căn bệnh còn ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể như làm biến dạng khuôn mặt, gây ra bệnh còi cọc. Tăng động, co giật và các vấn đề liên quan đến phối hợp, cân bằng cũng hay xuất hiện cùng bệnh đầu nhỏ.

Tình hình lây lan dịch bệnh hiện tại 

Ngày 1/2, Tổ chức Y tế Thế giới WHO triệu tập Ủy ban Khẩn cấp giải quyết các vấn đề liên quan đến việc virus Zika bùng phát tại châu Mỹ và có nguy cơ trở thành đại dịch toàn cầu.

Brazil hiện đang được coi là tâm điểm của dịch bệnh gây ra bởi, điều này cũng trùng khớp với ít nhất 4000 báo cáo về các trường hợp trẻ sơ sinh bị dị tật đầu nhỏ. Dự đoán khoảng 4 triệu người có thể bị nhiễm cho tới cuối năm nay.

Hình minh hoạ : Trẻ bị nhiễm bệnh đầu nhỏ

Riêng Việt Nam, do đang tồn tại loại muỗi gây nên dịch sốt xuất huyết (cùng chủng muỗi lan truyền virus Zika) và sự đi lại, giao lưu với các vùng có dịch nên Bộ Y tế nhận định khả năng xuất hiện bệnh do virus Zika hoàn toàn có thể xảy ra.

Cách nhận biết bệnh

Khoảng 75-80% số bệnh nhân bị nhiễm virus Zika không có biểu hiện lâm sàng, thời gian ủ bệnh Zika khoảng 2-12 ngày sau khi bị muỗi đốt. (Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương)

Bác sĩ Cấp cho biết, những người cần xét nghiệm để phát hiện virus Zika trước hết là người bệnh cư trú hoặc đi du lịch tới khu có lưu hành dịch Zika trong vòng hai tuần trước khi khởi phát bệnh và có ít nhất 2 trong số các triệu chứng lâm sàng.

Biểu hiện để có thể nhận biết Zika: Sốt nhẹ 37,8 - 38,5 độ C, mệt mỏi, mọc ban rát sẩn trên da, đau các khớp nhỏ ở bàn tay và bàn chân. Viêm xung huyết kết mạc, đau cơ, nhức đầu, đau hố mắt, và suy nhược.  Một số ít bệnh nhân có thể có đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, loét niêm mạc hoặc ngứa.  Chẩn đoán xác định khi bệnh nhân nghi ngờ, có các xét nghiệm khẳng định căn nguyên như RT-PCR Zika virus dương tính, hay phản ứng huyết thanh (IgM) dương tính và có hiệu giá kháng thể cao gấp từ 4 lần trở lên so với hiệu giá kháng thể trung hòa virus Dengue tại cùng thời điểm.

Cách phòng bệnh


• Do chưa có vắc xin phòng bệnh nên cách duy nhất chủ yếu là hạn chế đi đến vùng lưu hành dịch Zika. Các cá nhân trong vùng dịch áp dụng các biện pháp hạn chế muỗi đốt như: Mặc quần áo kín, sáng màu, dùng các thuốc xua đuổi côn trùng, nằm màn.
• Tại vùng có dịch cần triển khai các biện pháp diện muỗi như: Đảm bảo vệ sinh môi trường, loại bỏ các vật dụng đọng nước như các mảnh vỡ, lốp xe, vỏ lon, vũng nước đọng. Đậy kín các chum, bể hoặc thả cá diệt loăng quăng, diệt muỗi bằng bẫy, vợt, …
• Cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm hoặc nghi nhiễm virus Zika. 

Điều trị như thế nào khi bị bệnh?

• Vẫn theo bác sĩ Cấp, hiện không có điều trị đặc hiệu cho bệnh do virus Zika. Các điều trị hỗ trợ bao gồm nghỉ ngơi, bồi phụ nước, điện giải, hạ sốt nếu có sốt cao. Người bệnh đặc biệt cần thận trọng khi dùng Aspirin hay corticoid khi chưa loại trừ được sốt xuất huyết Dengue.
• Theo dõi các biểu hiện yếu, liệt cơ sau khi bị bệnh để phát hiện, xử trí sớm hội chứng Gulain-Barre nếu có.

Phụ nữ có thai, đang có ý định và có nguy cơ mang thai là những đối tượng cần cẩn trọng nhất. 

• Phụ nữ có thai nghi ngờ hoặc xác định bị nhiễm virus Zika cần được theo dõi siêu âm thai mỗi 3-4 tuần một lần để phát hiện sớm tình trạng đầu nhỏ hoặc vôi hóa não ở thai nhi. Các chuyên gia y tế khuyến cáo phụ nữ mang thai cần tự bảo vệ mình khỏi bị muỗi cắn, cực kì hạn chế đến các vùng đang lưu hành dịch và nếu có thể thì nên trì hoãn có bầu trong vòng 2 năm.
• Trẻ bị dị tật đầu nhỏ hoặc có tiền sử mẹ nhiễm virus Zika khi mang thai cần được theo dõi sự phát triển về tinh thần và vận động, đánh giá thị lực và điều trị các rối loạn như co giật, động kinh.

(Tổng hợp)

Xem nội dung đầy đủ