Cần tây

Cần tây là một loài thực vật thuộc họ Hoa tán, cây cao, có tuổi thọ gần 2 năm, thân mọc thẳng đứng, cao tới 1,5 m, nhưng có nhiều rãnh dọc, chia nhiều cành mọc đứng. Lá ở gốc có cuống, hình thuôn hay 3 cạnh, dạng mắt chim, tù có khóa lượn tai bèo. Lá giữa và lá ngọn không có cuống, chia 3 hoặc xẻ 3 hoặc không chia thùy. Hoa gồm nhiều tán, các tán ở đầu cành có cuống dài hơn các tán bên. Không có tổng bao, hoa nhỏ màu trắng nhạt. Quả dạng trứng, hình cầu có vạch lồi chạy dọc. Loài này được Carl von Linné mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.

Thành phần hóa học

Rau cần tây có 90,5% nước, 1,95% hợp chất nitơ, 0,07% chất béo, xenluloza 1,15% và 1,13% tro, vitamin A, B, C, các chất khoáng như Mg, Mn, Fe, I, Cu, K, Ca và vitamin P, cholin, tyrosin, axít glutamic và khi chưng cất cho từ 2-3% tinh dầu không màu rất lỏng, mùi thơm đặc trưng. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là cacbua tecpen, d.limonen, silinen, sesquitecpen stinben, giaiacola, những lacton sednolit và anhydrit secdanoit...

Phân bố

Cần tây đã trồng nhiều ở Việt Nam để làm rau ăn, rất ngon khi rau cần tây xào với thịt bò, và thường dùng kèm với món hủ tíu Nam Vang ở miền Nam VN. Cần có 2 loại; có loại cần cao, lớn, mọc hoang ở ruộng lầy, các thung lũng, bìa rừng núi; mọc nhiều nhất ở các ruộng bậc thang, sình lầy ở Quảng Ngãi, Bình Định v.v.

Công dụng

Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là rễ và củ, lá thân cây cần ăn uống chín như rau muống. Hiện nay, rau cần tây được xem như một loại rau sạch, thơm ngon, hợp khẩu vị. Rau cần tây thường sống và xanh tốt vào mùa rét. Rau cần tây có nhiều tác dụng tốt trong chữa bệnh huyết áp cao, lợi tiểu trong phù thũng.

Huyết áp cao: Cần tây chứa canxi, sắt, phốtpho, giàu protid (gấp đôi so với các loại rau khác), nhiều axít amin tự do, tinh dầu, mannitol, inositol, nhiều loại vitamin, giúp tăng cảm giác thèm ăn, xúc tiến tuần hoàn máu, tăng cường khả năng miễn dịch và bổ não. Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh rau cần có tác dụng hạ huyết áp rõ rệt, thời gian duy trì tuỳ theo liều lượng nhiều hay ít và trên từng đối tượng.

Giảm cân: Theo các nghiên cứu, cần tây có khả năng kiểm soát mức huyết áp trong cơ thể, làm thư giãn cơ và giảm stress hiệu quả. Về mặt dinh dưỡng, cần tây cung cấp rất ít calo và có hàm lượng xơ cao nên có hiệu quả giảm cân dành cho những người đang thực hiện ăn kiêng.

Bệnh gout: Kiềm trong cần tây có tác dụng trung hoà các chất axít, nhờ đó rau cần có thể hỗ trợ chữa được các bệnh do axít tăng cao trong máu như urê huyết cao, nhiễm trùng máu, bệnh phong thấp và bệnh gout.

Các rối loạn về máu: Cần tây có hàm lượng magnesium và sắt cao, nên uống dịch ép rau cần và càrốt mỗi ngày, rất hiệu quả trong điều trị các chứng bệnh thiếu máu, bệnh Hodgkin, các chứng xuất huyết…

Giúp xương khỏe mạnh: Loại rau gia vị này là nguồn cung cấp vitamin K dồi dào, cùng với rất nhiều can-xi và ma-giê - rất có ích cho quá trình tạo xương và giúp các khớp luôn khỏe mạnh. Cần tây còn chứa polyacetylene, một chất kháng viêm, vốn có khả năng làm giảm sưng và đau xung quanh các khớp xương.

Chống ung thư: Coumarin giúp ngăn chặn những tổn hại ở các tế bào do các gốc tự do gây ra. Acetylenics ngăn ngừa sự phát triển của các khối u. A-xít phenolic có khả năng khóa chặt sự hoạt động của các prostaglandin (vốn là tác nhân kích thích sự phát triển của các tế bào ở khối u). Nhờ đó, sẽ ngăn không cho các khối u phát triển.

Chất khử trùng: Hạt cần tây giúp ích trong việc loại bỏ acid uric bởi vì nó có những chất lợi tiểu kích thích đi tiểu. Vì vậy, cần tây rất tốt cho người bị rối loạn bàng quang, vấn đề về thận, viêm bàng quang, và các chứng bệnh tương tự khác. Hạt giống cần tây cũng giúp trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng vùng kín ở phụ nữ.

Giảm Cholesterol: Ăn cần tây mỗi ngày có thể làm giảm cholesterol gây tắc động mạch (gọi là LDL hay cholesterol "xấu"). Các pthalides trong cần tây còn kích thích sự tiết dịch mật làm giảm mức cholesterol. Càng ít cholesterol có nghĩa là càng ít mảng bám trên thành động mạch và có thể cải thiện chung sức khỏe tim mạch. 

Các lợi ích khác: Cần tây là một chất chống oxy hóa là tốt, và tất cả các phần của cần tây bao gồm cả hạt, rễ và lá đều có thể được sử dụng. Ăn cần tây thường xuyên giúp tránh các bệnh về thận, tuyến tụy, gan và túi mật, viêm dây thần kinh, táo bón, hen suyễn, huyết áp ca, sự chảy mu và cổ chướng, mệt mỏi về tinh thần, nhiễm toan, thiếu máu, béo phì và bệnh lao và sức khỏe răng miệng.

Tác dụng phụ

Những trường hợp kiêng kỵ không nên dùng cần tây:

• Lá lách yếu, đại tiện khó khăn.
• Người huyết áp thấp
• Ăn cần tây nhiều sẽ làm giảm số lượng tinh trùng.

Nguồn tham khảo

vi.wikipedia.org

laodong.com.vn

suckhoe.vnexpress.net